- 'Avrupa'nın en genç ülkesi' Kosova 14 yaşında haberi

Sırbistan'ın halihazırda kendi toprağı olarak gördüğü Kosova, bugün 117 ülke göre bağımsız devlet olarak tanınıyor.

Kosova ile Sırbistan aralarında Avrupa Birliği ara buluculuğunda düzenlenen diyalog süreci devam ederken erken seçim, İsrail ile diplomatik ilişkiler başlatıp Kudüs'te büyükelçilik açma, komşu Sırbistan ile yaşanan gerginlikler 2021 baştan başa Kosova'nın başlıca gündemleri arasında yer aldı.

Başkenti Priştine olan ve yaklaşık 1,8 milyon nüfusa sahip Kosova'da nüfusun büyük çoğunluğunu Arnavutlar oluştururken, ülkede hem Türk, Boşnak, Sırp, Goralı, Roman, Aşkali ve Mısırlı azınlık grupları da yaşıyor.

Kosova savaşı ve bağımsızlığa dışarı giden yol

Yugoslavya döneminde Sırbistan Federal Cumhuriyeti'nin bir parçası olan Kosova'ya, 1974'te özerklik verilse de bu karar 1989'da fazla Sırp milliyetçisi Slobodan Milosevic tarafından iptal edildi.

Yugoslavya'nın parçalanma sürecine girmesiyle Kosovalı Arnavutlar yükselen Sırp milliyetçiliğinden tedirgin oldu ve sonradan ülkenin bağımsızlığında kayda değer rol oynayacak Kosova Kurtuluş Ordusunun (UÇK) temellerini attı.

Önce Hırvatistan, ardından Bosna Hersek'teki kanlı çatışmalar, 1998'de Kosova'ya da sıçradı. Sırp polisi ile UÇK arasındaki çatışmalar 1998'de başlarken, Milosevic emrindeki Sırp güçleri Arnavut köylerini basarak sivilleri katletti.

Sırp güçlerinin Kosova'daki saldırıları, 24 Mart 1999'da başlayan ve 78 gün süren operasyon sonucunda NATO'nun Yugoslavya'yı bombalamasıyla son buldu.

Savaşta 8 binden fazlası Arnavut elde etmek üzere 10 binin üzerinde Kosovalı öldürülürken, 800 bine yakını Arnavut edinmek üzere 1 milyonunun üstünde öbür ırksa gruplardan Kosovalı evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Savaşın peşinde büyük ölçekteki birincil kriz 2004'te yaşandı. "Mart Ayaklanmaları" olarak adlandırılan olaylarda 11'i Arnavut, 8'i Sırp 19 birey öldü, yüzlerce kişi yaralandı.

Dönemin Birleşik Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan kadar 2005'te Kosova Özel Temsilcisi olarak görevlendirilen Martti Ahtisaari, 2007'de Kosova'nın bağımsız olması gerektiğini belirttiği raporu BM Emniyet Konseyine sundu. Sırbistan ise "denetimli özerklik" önerisinde bulundu.

Ahtisaari, Planı ve BM'nin 1244 sayılı kararı doğrultusunda Kosova Meclisi 17 Şubat 2008'de tek yanlı bağımsızlığını ilan etti.

Kosova'nın bağımsızlığını arasında Türkiye'nin de bulunduğu fazla sayıda ülke hemencecik tanıdı. Sırbistan'ın milletlerarası arenadaki en büyük destekçisi olarak aşina Rusya'nın vetosu sebebiyle Kosova hala BM üyesi olamadı.

Kosova ile Sırbistan diyaloğu

İki ülke arasındaki ilişkilerin normalleştirilmesi nedeniyle 2011'de AB ara buluculuğunda diyalog süreci başlatıldı. Geçen süre içinde işlem yaşanan gerginlikler sebebiyle sıkça kesintiye uğradı.

AB Belgrad-Priştine Diyaloğu Özel Temsilcisi Miroslav Lajcak ve AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borell ara buluculuğunda Haziran 2021'de Kosova Başbakanı Albin Kurti, Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ile görüştü.

Brüksel'de gerçekleşen görüşmede Kurti, aralarında iki ülke arasında barış anlaşması imzalanması ve iki taraflı tanınma da dahil elde etmek üzere 4 talepte bulunduğunu oysa taleplerinin reddedildiğini açıkladı.

Bölgede gerçekleşen toplantılarda sıkça Sırbistan'dan kendilerini tanıması talebinde bulunan Kurti, temmuzda bir kez daha bir araya geldiği Vucic ile görüşmesinin peşinde "barıştırma anlaşması teklifinde bulundum ancak reddedildi." ifadelerini kullandı.

Eylül ve kasım aylarında da uzmanlar ve temsilciler seviyesinde süren diyalog sürecinde hemen şimdi fiziki adım atılmış değil.

Kosova ile Sırbistan arasında "plaka gerginliği"

Kosova'nın, Eylül 2021'de Sırbistan plakalı araçların geçişine müsade vermemesi ve taşıtlara geçici Kosova plakası vermesinin arkasında iki ülke arasında bir defa daha stres yaşandı.

Takriben iki hafta süren gerginlik esnasında Sırbistan, Kosova'nın plaka kararına oldukça sert karşı çıktı ve ordu birliklerini Kosova sınırına konuşlandırdı. Kosova'nın da polis birlikleri sınırda konuşlandı. Jarinje ve Bernjak hudut kapılarına giden yol, Kosovalı Sırp protestocular göre kurulan barikatlarla kapatıldı. Gerginliğin artması üzerine AB ve NATO'dan diyalog ve tansiyonu düşürme çağrıları geldi. Lajcak, eylül ayı sonunda AB'nin ara buluculuğunda Sırp ve Kosovalı yetkililer arasında iki gün süren müzakerelerin, anlaşmayla sonuçlandığını duyurdu.

Lajcak'ın sosyal medyadan paylaştığı 3 maddelik uzlaşma metnine tarafından, Jarinje ve Bernjak sınır kapılarına gönderilen özel polis birlikleri 2 Ekim 2021'den itibaren karşılıklı ve aynı zamanlı çekilecek. Çekilme öncesinde bu iki sınır kapısına KFOR konuşlandırılacak. KFOR, tehlikesiz bir ortamın ve hareket özgürlüğünün sağlanması amacıyla burada takriben iki hafta kalacak. Ayrıca kalıcı bir çözüm bulunana değin geçici önlem olarak 4 Ekim 2021'den itibaren araçlara "çıkartma" yapıştırılması kararı verildi.

AA

- 'Avrupa'nın en genç ülkesi' Kosova 14 yaşında, başlık adı altında Geniş bir şekilde Haberin detayları ve bilgisi verildi. Kaynak takip edilmektedir, burası yeni bilgiler geldiğinde anlık güncellenecektir.